Instagram a prawo autorskie – co można, a czego lepiej unikać?

Czas czytania: 7 minut

Instagram a prawo autorskie. Czy social media rządzą się swoimi prawami? I tak i nie. Z pewnością, należy zwrócić uwagę na prawo autorskie. Jeśli chcesz legalnie tworzyć treści na Instagrama, ale zastanawiasz się, jak to jest z muzyką w rolkach, screenowaniem, repostowaniem czy linkowaniem? Zajrzyj koniecznie do wywiadu z Karoliną, aby poznać odpowiedzi na swoje pytania. 

Instagram a prawo autorskie – o czym rozmawiałyśmy?

Z rozmowy dowiesz się:

1. Czy na podstawie screenów można tworzyć rolki?
2. Co z wizerunkiem osób z rolek i screenów, które używamy do tworzenia własnych postów?
3. Jak używać legalnie muzyki na Instagramie do rolek i postów?
4. Jak legalnie linkować?
5. Jak legalnie repostować?

To najważniejsze kwestie, które omówiłyśmy podczas naszej rozmowy. Mam nadzieję, że chociaż trochę rozwiałyśmy Twoje wątpliwości. 

Prawo autorskie nie jest ani proste, ani jednoznaczne, ani dostosowane do realiów ciągle zmieniającej się technologii, a tym samym marketingu. 

Dura lex sed lex. 

Najważniejsza zasada – działaj, ale legalnie! 🙂 

Wywiad o prawie autorskim na Instagramie.

Tutaj znajdziesz naszą rozmowę. Zachęcam Cię do jej wysłuchania. LINK TUTAJ. 

Używanie muzyki na Instagramie a regulamin Instagrama.

W przypadku muzyki także wracamy do najważniejszej zasady – albo masz prawo używać danej muzyki (licencję) albo zgodę autora. 

Niestety, regulamin Instagrama nie pozostawia złudzeń. Zobacz zasady używania muzyki w ramach Instagrama:

Zasady dotyczące muzyki – z regulaminu Instagrama:

Niniejszy regulamin dodatkowy ma zastosowanie w przypadku publikacji lub udostępniania w Produktach firmy Meta filmów albo innych treści zawierających muzykę.
Ponosisz odpowiedzialność za publikowane przez siebie treści.

Użytkownicy korzystają z naszych Produktów, aby udostępniać treści rodzinie i znajomym. Przypominamy, że użytkownik ponosi wyłączną odpowiedzialność za publikowane treści, łącznie z muzyką, stanowiącą element takich treści. Żaden zapis niniejszego regulaminu nie stanowi upoważnienia z naszej strony do jakiegokolwiek wykorzystywania muzyki w naszych Produktach.

Wykorzystywanie muzyki, w szczególności do celów komercyjnych lub innych niż prywatne, jest zakazane bez uzyskania stosownych licencji.
Nie można wykorzystywać filmów w naszych Produktach do słuchania muzyki
Chcemy, by użytkownik był w stanie korzystać z filmów publikowanych przez rodzinę i znajomych. Jeśli jednak będziesz korzystać z filmów w naszych Produktach w celu słuchania muzyki przez Ciebie lub inne osoby, Twoje filmy zostaną zablokowane, a Twoja strona, profil lub grupa mogą zostać usunięte. Dotyczy to także transmisji na żywo.Nieautoryzowane treści mogą zostać usunięte

W przypadku opublikowania treści zawierających muzykę będącą własnością innej osoby, treści takie mogą zostać zablokowane lub zweryfikowane przez właściciela stosownych praw do nich i usunięte, jeżeli muzyka została użyta bez odpowiedniego pozwolenia.
Publikowanie filmów zawierających muzykę lub uzyskiwanie do nich dostępu może być możliwe tylko w niektórych krajach

Chcemy dać użytkownikom możliwość udostępniania filmów rodzinie i znajomym bez względu na lokalizację, ale może się okazać, że nie każda muzyka w filmie, jeżeli w ogólne będzie dozwolona, będzie dostępna we wszystkich krajach świata.https://www.facebook.com/legal/music_guidelines

Każde nieuprawnione użycie muzyki naraża Cię na roszczenia z tytułu naruszenia praw autorskich oraz grozi usunięciem konta.

Zaopatrz się w aktualnie na 2023 rok dokumenty i działaj legalnie i skutecznie już teraz!

Tworzenie rolek na podstawie screenów lub nagrań innych osób na Instagramie.

Podczas wywiadu padało wielokrotnie pytanie co można, a czego nie można w kontekście komentowania na podstawie screenów innych osób. 

Przykład:

Tworzysz własną rolkę, w której kiwasz głową albo siedzisz/ piszesz, a obok Ciebie wgrane jest video z motywacyjnym przekazem innej osoby, innego twórcy. Może być to video zagraniczne, które dodatkowo tłumaczysz na język polski. Czy to dozwolone? 

Albo

W Twojej rolce pokazujesz fragment wypowiedzi innego twórcy i komentujesz go, krytykujesz lub zgadzasz się, dodając przy tym rozwinięcie, np. „Osoba X mówi, że płatki owsiane rano są złe, a ja uważam inaczej. Dlaczego?”. I wyjaśniasz. Czy to dozwolone?

Albo 

Ktoś stworzył ciekawy trick w rolce na Instagramie. Pokazujesz go w swojej, a później tworzysz do tego tutorial, jak zostało to zrobione. Czy to dozwolone?

Takie sytuacje omawiamy właśnie w wywiadzie.

Instagram a licencja, którą mu dajesz.

Instagram, jak każde inne medium społecznościowe, musi przestrzegać prawa autorskiego. Dlatego żąda licencji od użytkowników. I to wcale nie jest dziwne. 

Gdy wchodzisz na Instagrama i zakładasz konto, to akceptujesz jego regulamin. 

Z regulaminu wynika, że:

Nie można postępować w sposób niezgodny z prawem, wprowadzający w błąd, oszukańczy ani realizować nielegalnych bądź bezprawnych celów.

Czy Instagram zabiera nasze zdjęcia i treści?

Oczywiście, że nie. Zakładając konto na Instagramie i tworząc kontent, dajesz mu na to licencję niewyłączną, bezpłatną, przenoszalną, obejmującą prawo do udzielania sublicencji, globalną, zezwalającą na obsługiwanie, wykorzystywanie, dystrybuowanie, modyfikowanie, uruchamianie, kopiowanie, publiczne odtwarzanie lub wyświetlanie, tłumaczenie jego treści i tworzenie na ich podstawie utworów zależnych (zgodnie z wybranymi przez użytkownika ustawieniami prywatności i aplikacji).

Licencja ta wygasa wraz z usunięciem treści użytkownika z systemów Instagrama. Użytkownik może usunąć poszczególne elementy treści lub wszystkie treści jednocześnie, usuwając swoje konto. 

Instagram umywa się od brania odpowiedzialności za cokolwiek. Odsyła do prawników. Ponadto, karze Ci zwolnić go z jakiejkolwiek odpowiedzialności np. w przypadku konkursów. Tutaj na ten temat przeczytasz więcej:

Jak zorganizować legalny konkurs na Facebooku i innych social mediach?

Prawo cytatu a Instagram.

W zakresie korzystania z innych utworów, tak żeby było to zgodne z prawem autorskim, odsyłam Cię do prawa cytatu. 

W skrócie:

• żeby korzystać z innych utworów, musisz zmieścić się w którejś przesłance prawa cytatu;
• jest ich 5 i tylko 5: wyjaśnianie, polemika, analiza krytyczna lub naukowa, nauczanie, prawa gatunku twórczości;
• zawsze pamiętaj o prawidłowym oznaczaniu twórcy!
• zgoda jest zawsze mile widziana i zmniejsza ryzyko roszczeń.

Koniecznie zobacz także ten artykuł, w którym dokładnie wyjaśniam prawo cytatu:

KURSY ONLINE A PRAWO AUTORSKIE – NA CO UWAŻAĆ?

Co oznacza dozwolony użytek publiczny i czy są wyjątki od prawa autorskiego na Instagramie?

Powyższe sytuacje dotyczą prawa cytatu, który mieści się w definicji dozwolonego użytku publicznego. 

Artykuł w tym temacie znajdziesz na moim blogu. 

Zwróć jednak uwagę, jak temat prawa autorskiego wyjaśnia regulamin Instagrama.

Czynniki prawne wpływające na dozwolony użytek – z regulaminu Instagrama.

Ponieważ stwierdzenie, czy dana sytuacja jest przypadkiem dozwolonego użytku, często bywa trudne, warto rozważyć następujące czynniki prawne:

1. Cel i charakter użycia treści (np. czy jest to użycie komercyjne, czy związane z edukacyjną działalnością non profit):
Czy chroniona oryginalna treść została przekształcona lub zmieniona przez dodanie nowego znaczenia, kontekstu bądź wyrazu? Dużo łatwiej uznać za przypadek dozwolonego użytku fotografię modelki w artykule na temat zjawiska poprawiania zdjęć niż wtedy, gdy taka fotografia zostanie zamieszczona bez żadnego komentarza. Również parodie można uznać za przypadki dozwolonego użytku, gdy imitują oryginalne dzieło w celu jego skomentowania lub skrytykowania wad.
Czy treść została użyta w celach komercyjnych, czy prywatnych? Komercyjne wykorzystanie treści (czyli takie, którego celem jest osiągnięcie zysku) zwykle trudniej jest uznać za przypadek dozwolonego użytku.

2. Charakter treści chronionych prawem autorskim:
Korzystanie z treści opisujących rzeczywistość, takich jak mapy czy bazy danych, zwykle łatwiej jest uznać za przypadki dozwolonego użytku, niż użycie fragmentów dzieł w dużym stopniu wymyślonych, takich jak wiersze czy filmy fantastyczno-naukowe.

3. Proporcja objętości i znaczenia fragmentu użytego utworu chronionego prawem autorskim w stosunku do całej jego objętości:
Użycie niewielkich fragmentów chronionego utworu będzie łatwiej uznać za przypadek dozwolonego użytku niż skopiowanie całej jego treści. Jednak nawet wykorzystanie jedynie krótkiego fragmentu może nie zostać uznane za przypadek dozwolonego użytku, jeśli jest to fragment najważniejszy (zawiera cały przekaz utworu).

4. Wpływ użycia treści na potencjalny rynek zbytu lub wartość chronionego utworu:
Czy użycie treści spowoduje taką zmianę w postrzeganiu oryginalnego utworu, że odbiorcy przestaną go kupować lub oglądać? Jeśli tak, nie jest to zgodne z doktryną dozwolonego użytku.

Wyjątki od prawa autorskiego na Instagramie – treści z zagranicy.

Czy w Stanach Zjednoczonych mają łatwiej? Pewnie tak, dlatego jeśli powielasz działania twórców z USA, to musisz uważać. 

Instagram sam zresztą mówi, że:

Stosowanie wyjątków i ograniczeń w zakresie prawa autorskiego różni się w poszczególnych krajach.

 

Zasadniczo w państwach, które stosują takie wyjątki i ograniczenia, wykorzystanie utworów chronionych prawem autorskim nie powinno bezzasadnie naruszać interesów podmiotów uprawnionych.

 

Każde państwo członkowskie musi zapewnić użytkownikom prawo do następujących wyjątków przy udostępnianiu treści: cytowanie, krytyka, recenzowanie, korzystanie do celów karykatury, parodii lub pastiszu. Więcej informacji na temat ochrony praw autorskich w UE dostępnych jest w witrynie internetowej EUIPO.

Wizerunek a Instagram i prawo autorskie

Kwestie prawa autorskiego na Instagramie to jedno, a kwestie wizerunku to drugie. Należy uważać na jedno i drugie. 

Pomyślisz: „O matko, jeszcze to!”. Niestety. 

Osoba, która nie wyraziła zgody na publikowanie i rozpowszechnianie jej wizerunku, a nie jest osobą publiczną, może mieć do Ciebie roszczenia. Dotyczyć one mogą naruszenia jej dóbr osobistych, szczególnie wtedy, gdy krytykujesz ją… 

O tym także mówimy w nagraniu. 

Repostowanie i linkowanie na Instagramie.

W ramach Instagrama możemy na pewno więcej niż poza nim. 

Wszelkie aplikacje umożliwiające nam repostowanie, nie dają nam praw autorskich do repostowanego materiału innego twórcy. 

Dalej wracamy do punktu wyjścia – masz zgodę, jest ok. Nie masz zgody – nie jest ok. 

Nawet jeśli oznaczysz tę osobę czy jej profil. 

Oczywiście, przy oznaczeniu i pokazaniu kogoś w dobrym świetle ryzyko się zmniejsza, ale ciągle nie jest zerowe. 

Linkowanie na Instagramie jest trudne. Szerować można, póki co do stories. Tam też są linki. 

W opisie posta nie możemy linkować. Na rolkach także nie. Należy więc zadbać o maksymalne i prawidłowe oznaczenie prawa cytatu (jeśli korzystamy z jednej z przesłanek). 

Uff, ten artykuł miał Ci przytoczyć główne zasady Instagrama w temacie prawa autorskiego. 

Mam nadzieję, że chociaż trochę spełnił swoją rolę. Reszty dowiesz się z samej rozmowy z Karoliną Serafin @watch_me-by_kosma – ekspertką od rolek i marketingu na Instagramie. 

 

Wszystkiego Legalnego!

Ilona Przetacznik

Stan prawny na dzień: 27.03.2023 r.