Kiedy umowa jest nieważna? Sprawdź czego unikać!
Często zastanawiamy się, czy zawarta przez nas umowa jest zgodna z prawem i czy wszystkie jej postanowienia, które zabezpieczają nasze interesy, nie zostaną uznane za nieważne w świetle prawa. I słusznie, bo temat wydaje się palący, szczególnie w obliczu coraz bardziej wzrastającej świadomości prawnej społeczeństwa. Sprawdź czego unikać!
Kiedy umowa jest nieważna?
Pisałam już o zasadzie swobody umów wyrażonej w art. 353¹ Kodeksu cywilnego, dlatego też wiecie już, z czym zawierana przez Was umowa nie może być sprzeczna. Są to: właściwość stosunku, przepisy prawa, zasady współżycia społecznego. W przypadku gdy do takiej sprzeczności dojdzie, umowa może stać się nieważna. Więcej pisałam o tym tutaj.
Jak stanowi art. 58 par. 1 Kodeksu cywilnego czynność prawna będzie nieważna wtedy, gdy jest sprzeczna z ustawą albo ma na celu obejście prawa. Także wtedy, gdy jest sprzeczna z zasadami współżycia społecznego. I co ważne, nie musi być takiego zapisu w umowie. Wystarczy, że sprzeczne zapisy będą możliwe do wyinterpretowania z pozornie zgodnych z prawem zapisów umownych. Wyrok Sądu Najwyższego z 26 marca 2002 r., sygnatura III CKN 801/00.
Kiedy umowa jest nieważna? Rodzaje nieważności umowy.
Wyróżniamy dwa rodzaje nieważności: bezwzględną i względną.
Ta pierwsza oznacza, że czynność prawna jest nieważna od samego początku i nie wywołuje żadnych skutków prawnych, następuje z mocy samego prawa i każdy, kto ma w tym interes prawny, może się na nią powołać.
W praktyce oznacza to, że gdy zawrzemy bezwzględnie nieważne postanowienie w umowie, to tak, jakby go w ogóle nie było.
Z kolei, ta druga oznacza, że czynność prawna wprawdzie jest ważna i wywołuje skutki prawne, ale może ona zostać unieważniona przez strony, jeśli się na to zdecydują.
Należy pamiętać, że nieważnością może również zostać dotknięta tylko część czynności prawnej.
Wówczas czynność pozostaje w mocy co do pozostałego zakresu, chyba że z okoliczności wynika, iż bez postanowień dotkniętych nieważnością czynność nie zostałaby dokonana.
Co to znaczy? Warunki usługi to A, B i C. Dla nas usługa bez A nie ma sensu i nie zawieralibyśmy umowy na usługę posiadającą tylko cechy B i C. Jeżeli okaże się, że postanowienie dotyczące A jest nieważne, to cała czynność zawarcia umowy staje się nieważna.
W czym może pomóc tzw. klauzula salwatoryjna?
Strony w umowie bardzo często zawierają tzw. klauzulę salwatoryjną. Ma ona na celu zapewnienie utrzymania w mocy umowy pomimo nieważności części jej postanowień. Jednakże zawarcie tej klauzuli nie wyklucza badania okoliczności zawarcia umowy i ustalenia, czy bez nieważnych postanowień zostałaby w ogóle zawarta.
Przykład postanowienia umownego.
„Jeżeli którekolwiek z postanowień jest lub stanie się nieważne, nie narusza to ważności pozostałych postanowień. W miejsce postanowień nieważnych strony niezwłocznie uzgodnią takie postanowienia, które będą odpowiadać znaczeniu i celowi postanowień nieważnych”.
Jakie postanowienia umowne należy uznać za nieważne? Przykłady:
- W umowie została zastrzeżona kara umowna w wysokości x złotych w przypadku odstąpienia od umowy z powodu opóźnienia w płatności całości lub którejkolwiek z rat wynagrodzenia.
- Termin zapłaty wynagrodzenia podwykonawcy przez generalnego wykonawcę został uzależniony od uzyskania wynagrodzenia za ten sam zakres robót od zamawiającego.
- Strony umówiły się, że przedmiotem umowy jest napad na bank.
- Brak ceny w umowie sprzedaży!
- Klauzula umowna w umowie najmu lokalu użytkowego, zawartej na czas oznaczony, przewidująca możliwość wcześniejszego rozwiązania umowy za wypowiedzeniem.
Należy pamiętać, że ocena czy postanowienie umowne lub umowa były ważne, musi być odniesiona do chwili zawarcia umowy.
W kursie #Legalna Sprzedaż Online znajdziesz dokumenty do wykorzystania, checklisty, tutoriale i inne materiały. Możesz wybrać 1 z 3 pakietów i zacząć legalnie zarabiać w Internecie już teraz! Sama praktyka, zero zbędnej teorii (bo przecież nie chcesz się jej uczyć, prawda?) Koniecznie kliknij i sprawdź >>> [KLIKNIJ TUTAJ] >>>>
O co chodzi z wzorcami umownymi?
Ponadto, w przypadku umów zawieranych z konsumentem w oparciu o tzw. wzorzec umowy, gdy okaże się, że postanowienia umowne kształtują prawa i obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy, umowa taka nie może być nieważna w całości. To niedozwolone postanowienia nie będą wiązać konsumenta, ale umowa w pozostałym zakresie nadal będzie wiążąca.
Unieważnienie czynności prawnej, w tym również umowy może nastąpić na skutek orzeczenia sądu lub uchylenia się od skutków prawnych oświadczenia woli złożonego pod wpływem błędu lub groźby.
Napisz w komentarzu, czy słyszałeś o jakimkolwiek przypadku uznania umowy za nieważną w całości, albo chociaż w części.
Wszystkiego Legalnego!
Ilona Przetacznik
Stan prawny na dzień 19.12.2018 r.
Data aktualizacji: 18.12.2022 r.
Ilona Przetacznik
Cześć! Nazywam się Ilona Przetacznik i jestem radcą prawnym. Pokazuję małym przedsiębiorcom na co zwrócić uwagę podpisując umowę oraz wskazuję legalną stronę biznesów online.
