Umowa o przeniesienie autorskich praw majątkowych – na co uważać?

Czas czytania: 5 minut

Przeniesienie autorskich praw majątkowych to jedna z najczęstszych czynności prawnych w biznesie, w szczególności w biznesie tzw. kreatywnym. Tam, gdzie powstaje utwór, są prawa autorskie, osobiste i majątkowe. I dziś właśnie na tych drugich chciałabym się skupić a konkretnie na ich przeniesieniu na osobę trzecią.

Dlaczego powstał ten wpis? Niestety, z przykrością stwierdzam, na podstawie umów, które trafiają do Kancelarii, że dzieje się to nieskutecznie.

Jakich błędów unikać, aby umowa przeniesienia autorskich praw majątkowych była legalna i skutecznie przenosiła majątkowe prawa autorskie?

Błąd 1 – niezachowanie formy pisemnej

Forma umowy jest podstawową kwestią decydującą o ważności umowy. W przypadku umowy przenoszącej autorskie prawa majątkowe zachowana musi być forma pisemna, na co wskazuje art. 53 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych.

Co więcej, forma ta jest wymagana pod rygorem nieważności. Oznacza to, że jej niezachowanie równoznaczne jest z nieważnością umowy i nieskutecznym przeniesieniem autorskich praw majątkowych.

Warto wskazać również co oznacza według prawa forma pisemna.

Otóż zgodnie z przepisami kodeksu cywilnego, forma pisemna umowy to tradycyjna forma dokumentu, mówiąc wprost, umowa na papierze.

Co istotne, nie wystarczy wymienienie się jedynie skanami umowy. Konieczne jest posiadanie fizycznej, papierowej umowy z ręcznym podpisem.

Natomiast, to nie jedyna opcja podpisania umowy w formie pisemnej. Umowę z zachowaniem formy pisemnej można także zawrzeć za pomocą podpisu kwalifikowanego.

Błąd 2 – niedostateczne określenie utworu

W przypadku umowy przenoszącej autorskie prawa majątkowe, utwór stanowi przedmiot umowy. To właśnie dlatego tak ważne jest jego określenie.

Niestety w umowach tego typu dość często spotykam się z brakiem określenia utworu w umowie lub też jego niedokładnym określeniem.

Często strony posługują się pojęciem utworu, nie definiując go nigdzie w umowie, w efekcie czego czytając umowę, nie wiemy, o jaki utwór chodzi.

Problemy pojawiają się najczęściej w przypadku formy, w jakiej utwór ma być dostarczony (np. pliki otwarte, zamknięte), a także co strony rozumiały przez utwór.

Zatem określając utwór, należy wskazać jego tytuł. W przypadku gdy go nie ma, opisać go dokładnie, by uniknąć rozbieżności, co do woli stron umowy.

Ponadto zgodnie z art. 53 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych, nieważna jest umowa w części dotyczącej wszystkich utworów lub wszystkich utworów określonego rodzaju tego samego twórcy, mających powstać w przyszłości.

Nie ma możliwości zawrzeć umowy przenoszącej prawa majątkowe, co do wszystkich utworów danego twórcy, które powstaną w przyszłości (ale są na to inne, sprytne sposoby).

Błąd 3 – nieokreślenie pól eksploatacji

Pola eksploatacji to, najprościej mówiąc, sposoby korzystania z utworu.

Po pierwsze, wskazać należy, że art. 41 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych mówi, o tym, że umowa o przeniesienie autorskich praw majątkowych obejmuje pola eksploatacji wyraźnie wymienione w umowie. Ponadto, w ustawie wymienione zostały przykładowe pola eksploatacji. Ich katalog jest jednak otwarty, co pozwala na dostosowanie ich do własnych potrzeb.

Niekoniecznie pozytywne może być zbyt szerokie wskazanie pól eksploatacji. Zapis w umowie, że przenosi się autorskie prawa majątkowe na „wszystkich polach eksploatacji znanych w chwili zawarcia umowy”, jest co prawda korzystny dla nabywcy, może jednak nie zabezpieczać dostatecznie interesów ekonomicznych twórcy. Poza tym uznaje się, że wówczas przeniesienie jest nieskuteczne.

Jednocześnie, ustawa mówi, że nie wskazane pola eksploatacji muszą być znane w chwili zawarcia umowy. Nie można zatem zawrzeć umowy, zastrzegając przeniesienie autorskich praw majątkowych na polach eksploatacji powstałych w przyszłości (o czym wspominałam wyżej).

Błąd 4 – nieuregulowanie momentu i czasu przejścia praw autorskich

Moment przejścia praw autorskich określić można dwojako.

Albo z chwilą przekazania utworu, albo z chwilą zapłaty wynagrodzenia.

Druga opcja zabezpiecza twórcę, gdyż do momentu uzyskania przez niego wynagrodzenia to on pozostaje „właścicielem” autorskich praw majątkowych. Pierwsza natomiast jest korzystniejsza dla nabywcy, który od razu uzyskuje autorskie prawa majątkowe.

Jeżeli chodzi z kolei o czasowość przenoszenia autorskich praw majątkowych, okres ten można regulować dowolnie.

Autorskie prawa majątkowe można przenieść na czas określony. Wówczas, po upływie tego czasu autorskie prawa majątkowe „wracają” do poprzedniego właściciela. Można także przenieść je bezterminowo.

Dlatego tak istotne jest określenie momentu i okresu przejścia autorskich praw majątkowych.

Błąd 5 – niewskazanie terytorium przeniesienia praw autorskich

Co do terytorium to ponownie, tak jak w przypadku okresu przeniesienia praw, mamy dowolność. Autorskie prawa majątkowe możemy zatem przenieść na terytorium danego państwa, województwa lub bez ograniczeń terytorialnych- co oczywiście daje nabywcy największe możliwości.

Ważne zatem, aby ustalić i określić to w swojej umowie.

Błąd 6 – brak ustaleń co do wynagrodzenia

Przepisy ustawy wskazują, że twórcy przysługuje odrębne wynagrodzenie za każde z pól eksploatacji, chyba że w umowie wskazano inaczej. W praktyce natomiast najczęściej podczas ustalania warunków współpracy negocjacje dotyczą całości wynagrodzenia. W tym przypadku pojawia się jedna opłata, za przeniesienie autorskich praw majątkowych na wszystkich polach eksploatacji wskazanych w umowie.

Kluczowym jest jednak określenie tej kwestii i treści umowy. W przeciwnym razie twórca będzie miał prawo dochodzenia wynagrodzenia za każde wskazane w umowie pole eksploatacji odrębnie.

Oczywiście autorskie prawa majątkowe można przenieść także bezpłatnie, lub określić, że wynagrodzenie z tytułu umowy zlecenia na stworzenie danego utworu obejmuje także wynagrodzenie z tytułu przeniesienia przez twórcę na rzecz nabywcy autorskich praw majątkowych.

Jeżeli jednak w umowie nie określimy, że przeniesienie autorskich praw majątkowych nastąpiło nieodpłatnie, twórca będzie miał prawo dochodzenia swoich praw do wynagrodzenia.

Błąd 7 – brak regulacji dotyczących praw zależnych

Prawa zależne dotyczą rozporządzania i korzystania z opracowania utworu i są zależne od zezwolenia twórcy utworu pierwotnego. Utworem zależnym jest np. tłumaczenie książki z języka angielskiego na polski.

Należy tę kwestię uregulować w umowie. Oczywiście, jeżeli strony chcą, aby nabywca mógł swobodnie korzystać z praw zależnych i ustalić, czy kwestia praw zależnych mieści się w wynagrodzeniu ustalonym w umowie.

Błąd 8 – brak klauzuli poufności

Kwestia poufności jest bardzo często pomijanym aspektem umów, nie tylko o przeniesienie autorskich praw majątkowych. Jeżeli chcemy (a z doświadczenia wiem, że często tak właśnie jest), aby kwestie związane z treścią umowy lub wiadomości, których udzielamy podczas negocjacji, postały pomiędzy stronami, pamiętaj, aby zadbać o zamieszczenie w umowie klauzuli poufności.

W dobrze sporządzonej klauzuli wskaż jakie informacje uważane są za poufne oraz w jaki sposób strony zobowiązują się do zabezpieczenia przed ich ujawnieniem. Ponadto, zaznacz co grodzi za niedochowanie tajemnicy.

Chcesz więcej – sprawdź też inne artykuły na moim blogu:

https://legalnybiznesonline.pl/naruszenie–praw–autorskich/

https://legalnybiznesonline.pl/prawa–autorskie–w–internecie/

Przeniesienie autorskich praw majątkowych – krótkie podsumowanie

Wskazane w artykule błędy to najczęstsze braki, jakie obserwuję w umowach, które trafiają do mnie od moich klientów. Pamiętaj, aby przed podpisaniem umowy sprawdzić powyższe kwestie w swojej umowie i uchronić się przed szeregiem negatywnych konsekwencji, wśród których znajduje się nawet możliwość stwierdzenia nieważności umowy!

Jeżeli potrzebujesz indywidualnej konsultacji z radcą prawnym w tym zakresie, skontaktuj się ze mną. Z przyjemnością omówię z Tobą WYBRANE TEMATY, od strony prawno-praktycznej.Napisz do mnie tutaj >> kontakt@legalnybiznesonline.pl