Wsparcie dla Ukrainy – Rekompensata, najmy i darowizny
Wsparcie dla Ukrainy – w związku z konfliktem zbrojnym za naszą wschodnią granicą stajemy przed ogromnym wyzwaniem, jakim jest pomoc osobom uciekającym przed okrucieństwem wojny. Zaangażowanie nas jako społeczeństwa jest bezsprzecznie godne podziwu. Wielu specjalistów wskazuje na to, że konflikt na Ukrainie potrwa jeszcze stosunkowo długo. Co więcej, osoby, które do nas już dotarły, po uzyskaniu pierwszej, niezbędnej pomocy, będą potrzebowały naszego dalszego wsparcia.
To maraton, nie sprint, gdyż poza pomocą krótkoterminową, niezbędna będzie pomoc systemowa, czyli długofalowa. Tu niezbędne są już rozwiązania prawne.
W polskim parlamencie błyskawicznie pojawił się projekt specustawy dot. pomocy ukraińskim uchodźcom – został on błyskawicznie uchwalony. Można by zatem rzec, że jesteśmy przygotowani, aby prawnie udźwignąć pomoc naszym sąsiadom.
Czy wiesz zatem, jak legalnie i optymalnie udzielać takiej pomocy?
W tym artykule postanowiłam przybliżyć i omówić pokrótce najważniejsze elementy znajdujące się w ustawie. Pokażę Ci, na co uważać oraz zwrócić uwagę pomagając obywatelom Ukrainy.
Wsparcie dla Ukrainy – Legalizacja pobytu
Przede wszystkim istotna jest legalizacja pobytu obywatela Ukrainy.
Legalny pobyt zwiększa poczucie bezpieczeństwa, o którym i tak nie sposób mówić w sytuacji, w jakiej znaleźli się aktualnie uchodźcy.
Zgodnie z założeniami ustawy, obywatele Ukrainy oraz ich małżonkowie (niezależnie od narodowości), którzy przybyli do polskich wskutek działań wojennych mogą zalegalizować swój pobyt na okres 18 miesięcy, począwszy od 24 lutego 2022 r. Oznacza to, że ich pobyt będzie legalny, na ten moment, do 23 sierpnia 2023 r.
Oczywiście ustawa nie wyklucza przedłużenia terminu, w zależności od sytuacji politycznej.
Ponadto, ustawa nadaje także szereg innych uprawnień np.
- prawo do dostępnych w Polsce świadczeń socjalnych,
- czy zarejestrowania się w urzędach pracy, o których piszę w dalszej części artykułu.
Prawo do wykonywania pracy
Spośród przyznanych przez ustawę uprawnień najważniejsze, z punktu widzenia polskiego pracodawcy, jak i ukraińskiego pracownika, wydaje się być prawo do wykonywania pracy.
Ustawa uprawnia obywateli ukraińskich posiadających zalegalizowany pobyt na terytorium RP prawo do podjęcia legalnego zatrudnienia.
Jesteś przedsiębiorcą, który chce zatrudnić pracownika pochodzenia ukraińskiego?
Wystarczy jedynie stosowna informacja do powiatowego urzędu pracy o powierzeniu wykonywania pracy obywatelowi Ukrainy. Takie zgłoszenie powinno zostać dokonane w ciągu 14 dni od dnia podjęcia przez pracownika pracy. Zgłoszenia można dokonać elektronicznie, na stronie Gov <<TUTAJ>> .
We wniosku podać należy
- podstawowe dane dotyczące stron umowy, czyli pracownika i pracodawcy
- oraz jej treści, takie jak dane osobowe stron, rodzaj zawartej umowy stanowisko czy miejsce pracy.
Co istotne, pracownik pochodzenia ukraińskiego musi posiadać rozwiązaną sytuację swojego legalnego pobytu na terytorium RP, czyli po prostu zalegalizować swój pobyt.
Prawo do wykonywania działalności gospodarczej w Polsce przez Ukraińców
Obywatele Ukrainy, których pobyt na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej uznaje się za legalny na podstawie nowej ustawy lub ustawy o cudzoziemcach mogą podejmować i wykonywać działalność gospodarczą na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na takich samych zasadach jak obywatele polscy.
Co muszą zrobić?
Muszą posiadać numer PESEL.
W przypadku gdy pobyt przedsiębiorcy – obywatela Ukrainy na terenie Polski przestanie być legalny przedsiębiorca podlega wykreśleniu z Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej.
Wówczas organy administracji rządowej, które posiadają informacje o utracie uprawnień są obowiązane do przekazywania ich ministrowi właściwemu do spraw gospodarki za pośrednictwem formularza dostępnego na stronie internetowej CEIDG niezwłocznie, nie później niż w terminie 3 dni roboczych od dnia otrzymania informacji.
Pobyt czasowy
Przepisy przewidują także możliwość wnioskowania o udzielenie zezwolenia na pobyt czasowy obywatelom Ukrainy, którzy uprzednio zalegalizowali swój pobyt na terytorium RP. Plusem takiego zezwolenia jest uprawnienie do wykonywania pracy w Polsce bez zezwolenia na pracę.
Wniosek będzie musiał być złożony w odpowiednim terminie:
- nie wcześniej niż po upływie 9 miesięcy od dnia wjazdu po 24 lutego 2022 r.
- ale nie później niż w okresie 18 miesięcy od dnia 24 lutego 2022 r.
Wynika z tego, że najwcześniej wniosek będzie można złożyć po 24 listopada 2022 r. a najpóźniej 24 sierpnia 2023 r.
Dedykowanego zezwolenia na pobyt czasowy udziela wojewoda jednorazowo na okres 3 lat, licząc od dnia wydania decyzji.
Wsparcie dla Ukrainy – Odliczenie od podatku darowizny
Wszystko powyżej odnosiło się w zdecydowanej większości do obywateli Ukrainy. Nie ma w tym nic dziwnego, gdyż to właśnie im w większości dedykowane są przepisy ustawy. Natomiast nie oznacza to, że ustawodawca zapomniał o osobach pomagających.
Jesteś przedsiębiorcą, który przekazał lub planuje przekazanie darowizny na rzecz Ukrainy?
Po pierwsze od siebie dodam, abyś pamiętał o dokładnym sprawdzeniu zbiórki. O legalnych zbiórkach oraz jak je zweryfikować więcej pisałam w poście na Instagramie, który znajdziesz <<TUTAJ>>.
Wracając jednak do darowizn, na jakie ułatwienia możesz liczyć w związku z nowymi przepisami?
Przede wszystkim, zgodne z przepisami ustawy, pomoc na cele związane z przeciwdziałaniem wojnie na Ukrainie uważana jest za koszt uzyskania przychodu. Oznacza to, mówiąc wprost, że możesz odliczyć je od podatku.
Przepisy wskazują natomiast bardzo konkretnie cele, na jakie może zostać przekazana darowizna, która może zostać odliczona od podatku.
Koszty wytworzenia lub cena nabycia rzeczy lub praw będących przedmiotem darowizn przekazanych w okresie od dnia 24 lutego 2022 r. do dnia 31 grudnia 2022 r. na cele związane z przeciwdziałaniem skutkom działań wojennych na terytorium Ukrainy będą kosztem uzyskania przychodu, jeśli zostały przekazane:
1) organizacjom, o których mowa w art. 3 ust. 2 i 3 ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, lub równoważnym organizacjom określonym w przepisach regulujących działalność pożytku publicznego obowiązujących na terytorium Ukrainy,
2) jednostkom samorządu terytorialnego,
3) Rządowej Agencji Rezerw Strategicznych,
4) podmiotom wykonującym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub na terytorium Ukrainy działalność leczniczą lub działalność z zakresu ratownictwa medycznego.
Wsparcie dla Ukrainy – Zwolnienie od podatku dla osób z Ukrainy
Co więcej, okazuje się, na mocy nowej ustawy, świadczenia, czyli darowizny przekazane obywatelom Ukrainy zwolnione są od podatku dochodowego. Oznacza to, że udzielona pomoc nie zostanie opodatkowana w ogóle.
Co kluczowe dotyczy to pomocy udzielonej w okresie od wybuchu konfliktu zbrojnego na Ukrainie, czyli 24 lutego 2022 r. do 31 grudnia 2022 r. Oczywiście przepisy nie wykluczają przedłużenia tego terminu, w zależności od sytuacji za naszą wschodnią granicą.
Świadczenia związane z pomocą obywatelom Ukrainy
Przepisy ustawy przyznają ponadto nowe świadczenia socjalne, zarówno uchodźcom, jak i osobom udzielającym pomocy.
- 300 zł jednorazowej pomocy dla obywatela Ukrainy, który trafił do Polski w dniu 24 lutego 2022 r. lub później.
- Świadczeniem utworzonym w związku z dużą liczbą obywateli Ukrainy szukających schronienia w Polsce jest rekompensata dla osób, które przyjęły pod swój dach uchodźców.
Ponadto uchodźcy będą mieli prawo do korzystania ze świadczeń przysługujących obywatelom Polski, np. 500+, na takich samych zasadach.
Składanie wniosków o rekompensatę
Już od 16 marca 2022 r. można składać wnioski o refinansowanie kosztów ich pobytu. Ustawa zakłada wsparcie państwa w kwocie 40 zł za dzień pomocy jednej osobie.
Wnioski należy składać w urzędach gminy, a refinansowanie będzie przydzielane wstecz od dnia kiedy przyjęcia od swój dach uchodźcy.
Z rządowych instrukcji wynika, że wniosek najlepiej złożyć po zakończeniu udzielania pomocy, gdyż rozliczyć należy się za każdy dzień udzielonej już pomocy.
Umowa najmu okazjonalnego z obywatelem Ukrainy – ryzyka i zagrożenia
Do zawarcia umowy najmu okazjonalnego lokalu przez najemcę będącego obywatelem Ukrainy nie stosuje się przepisów art. 19a ust. 2 pkt 2 i 3, ust. 3 oraz art. 19d ust. 5 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego.
Oznacza to, że najemca – Ukrainiec nie musi:
- wskazać innego lokalu, w którym będzie mógł zamieszkać w przypadku wyegzekwowania od niego obowiązku opróżnienia i wydania lokalu zajmowanego na podstawie umowy najmu okazjonalnego
- złożyć oświadczenia właściciela lokalu lub osoby posiadającej tytuł prawny do lokalu o wyrażeniu zgody na zamieszkanie najemcy i osób z nim zamieszkujących w lokalu wskazanym w oświadczeniu.
Udostępniasz nocleg obywatelowi Ukrainy?
W umowie zapisz najem lub bezpłatne użyczenie lokalu mieszkalnego na określony czas np. 1 miesiąc.
W ten sposób Ty będziesz miał pewność, że osoba, której pomagasz opuści twój lokal w określonym terminie. Oczywiście jeżeli nie zechcesz przedłużyć jej umowy.
Dzięki temu osoba, której pomagasz, będzie miała pewność, że Twoja pomoc jest bezinteresowna i bezpłatna oraz że nie obciążysz jej nagle rachunkiem za najem lokalu.
Użyczenie mieszkania obywatelowi Ukrainy – ryzyka i zagrożenia
W przypadku użyczenia obywatelowi Ukrainy budynku lub jego części w celu tymczasowego zaspokojenia potrzeb mieszkaniowych, w zakresie tego użyczenia także nie stosuje się przepisów ww. ustawy. Nie stosuje się też oraz art. 15zzu ust. 1 ustawy covidowej.
Co to oznacza?
Że nie można po prostu opróżnić lokalu i “usunąć” takiego najemcy.
“W okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii ogłoszonego z powodu COVID-19 nie wykonuje się tytułów wykonawczych nakazujących opróżnienie lokalu mieszkalnego.”
To samo tyczy się kwestii pracy. Nowe przepisy usprawniają i przyspieszają procedurę:
- Spisz umowę, określ kwotę, stanowisko oraz warunki i zasady pracy.
- Następnie zgłoś pracownika do urzędu pracy.
- Pamiętaj, że pracownik taki musi uprzednio zalegalizować swój pobyt w Polsce.
Wsparcie dla Ukrainy – Podsumowanie
Mam nadzieję, że przedstawione po krótce założenia nowej ustawy pomogły Ci choć trochę zrozumieć jakie zmiany prawne niesie za sobą nadzwyczajna sytuacja związana z wojną w Ukrainie. Pełną treść ustawy znajdziesz <<TUTAJ>>.
Przede wszystkim zadbaj o umowy i dokumenty!
W obliczu tej trudnej sytuacji kolejny raz pokazujemy, że jako naród potrafimy się zjednoczyć w imię wyższego celu i wspierać Ukrainę. Pamiętaj przy tym jednak aby zadbać o bezpieczeństwo prawne, zarówno swoje jak i osoby, której udzielasz pomocy.
Jeżeli chcesz wesprzeć z Nami uchodźców z Ukrainy – koniecznie przeczytaj mój ostatni wpis: <<Wsparcie dla Ukrainy – pomóż z nami! #BIZNES DLA UKRAINY>>.
Podziel się tym artykułem z osobami, które mogą tego potrzebować.
Wszystkiego Legalnego!
Ilona Przetacznik
Stan prawny na dzień: 15.03.2022 r.
